Foilsíonn GSOC Tuarascáil Bhliantúil 2022 — Claochlú, Fás, Athchóiriú

27 Meán Fómhair 2023

D’fhoilsigh Coimisiún Ombudsman an Gharda Síochána (GSOC) Tuarascáil Bhliantúil 2022, Claochlú, Fás, Athchóiriú, inniu (27 Meán Fómhair 2023). Déantar doiciméadú sa tuarascáil ar líon ard agus ar chastacht na líomhaintí ar dhéileáil an comhlacht maoirseachta póilíneachta leo in 2022.

Tugtar forléargas sa Tuarascáil Bhliantúil ar obair GSOC in 2022, lena n-áirítear staitisticí maidir le líon na ngearán a fuarthas, líon na n-imscrúduithe a rinneadh, agus na torthaí a baineadh amach. Fuair GSOC 1,826 gearán ón bpobal in 2022, agus d’oscail sé 41 imscrúdú ar tharchur ón nGarda Síochána tar éis teagmhais a bhain le bás nó díobháil thromchúiseach. Cuireadh 27 gcomhad ar aghaidh chuig an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí ag eascairt as imscrúduithe GSOC ar líomhaintí maidir le foréigean gnéasach, ionsaí, sáruithe ar na hAchtanna um Thrácht ar Bhóithre agus soláthar faisnéise bréagaí.

Sa tuarascáil, tugtar mionsonraí agus faisnéis fheabhsaithe maidir lena chuid oibre, le 20 cás-staidéar ina dtugtar léargas ar an raon bealaí ina bhfaightear gearáin agus atreoruithe, ina ndéantar iad a chur chun cinn, a imscrúdú agus a réiteach. Tugtar forléargas sa Tuarascáil freisin ar thorthaí na 20 imscrúdú ar leas an phobail a dhún GSOC in 2022, chomh maith le hachoimre ar na moltaí sistéamacha maidir le beartas agus cleachtas a eisíodh don Gharda Síochána sa bhliain sin.

Breathnaítear sa tuarascáil freisin ar an leathnú a bhfuiltear ag súil leis ar shainordú GSOC faoin mBille Póilíneachta, Slándála agus Sábháilteachta Pobail atá ar na bacáin, lena gcruthófar comhlacht nua um ghearáin agus formhaoirseacht ó na póilíní.

Ag labhairt dó inniu maidir le foilsiú na tuarascála, dúirt Cathaoirleach GSOC, Rory MacCabe:

“Tá súil agam go dtabharfaidh an Tuarascáil Bhliantúil seo léargas cruinn don léitheoir ar an obair thábhachtach atá déanta ag GSOC agus tuiscint ar na dúshláin a bheidh le sárú ag comhlacht maoirseachta agus gearán póilíneachta atá athraithe agus méadaithe  sna blianta amach romhainn.

Tá maoirseacht phóilíneachta deacair. Gairm mhionsonraithe agus dhúshlánach is ea é, rud atá ríthábhachtach don chuntasacht i sochaí dhaonlathach. Tá an urraim is airde tuillte ag póilíní a bhfuil cumhachtaí suntasacha acu chun cuntas a thabhairt. Chun an urraim sin a choimeád, is gá tiomantas sainráite agus aonchiallach don neamhspleáchas.

Le míonna beaga anuas tá curtha in iúl go soiléir ag GSOC imní nach ndéantar foráil leordhóthanach sa Bhille Póilíneachta, Slándála agus Sábháilteachta Pobail maidir leis an leibhéal neamhspleáchais institiúidigh a bhfuil an ceart ag an bpobal ag súil leis ó chomhlacht ombudsman phóilíneachta nua.  Bhí neamhspleáchas seo i gcroílár mholtaí i dtuarascáil an Choimisiúin um Todhchaí na Póilíneachta. Thacaigh an Rialtas go hiomlán leis an tuarascáil, glacadh lena mholtaí ar fad. Rachaidh an Bille os comhair an tSeanaid go luath, agus tá sé ar intinn agamsa agus mo chomhghleacaithe dul i ngleic leis an teach uachtarach chun béim a leagan ar an tábhacht a bhaineann le neamhspleáchas institiúideach chomhlacht comharba GSOC a neartú.”

CRÍOCH

NÓTAÍ DON EAGARTHÓIR

Is féidir teacht ar Thuarascáil Bhliantúil 2022 de chuid GSOC, Claochlú, Athchóiriú Fáis, i mBéarla ANSEO agus i nGaeilge ANSEO.

Maidir le GSOC

Is gníomhaireacht reachtúil neamhspleách é Coimisiún Ombudsman an Gharda Síochána (GSOC) a bunaíodh in 2007 faoi Acht an Gharda Síochána 2005.

Is é an fheidhm atá aige ná déileáil le gearáin maidir le mí-iompar a dhéanann comhaltaí an Gharda Síochána ar bhealach éifeachtúil, éifeachtach agus cothrom.

Tá triúr comhaltaí ar Choimisiún an Ombudsman. Is iad seo a leanas na comhaltaí reatha:

An Ceartas Rory MacCabe, Cathaoirleach, a ceapadh i mí Eanáir 2022.

Emily Logan, a ceapadh i mí Feabhra 2021

Hugh Hume, a ceapadh i mí Feabhra 2021

Faoi Alt 80 den Acht, ceanglaítear ar GSOC tuarascáil bhliantúil a chur ar fáil don Aire Dlí agus Cirt. Cuireadh Tuarascáil Bhliantúil 2022 ar fáil don Aire an 31 Márta 2022, agus foilsíodh í inniu (27 Meán Fómhair 2023).

Príomhfhíricí agus príomhfhigiúirí ó Thuarascáil Bhliantúil 2022 GSOC

Uimhreacha 2022

852 chás ar an 1 Eanáir 2022

Fuarthas 1,826 gearán, ina bhfuil 3,207 líomhain

Rialaigh 49.5 % de na gearáin inghlactha

41 tarchur ón nGarda Síochána ar nithe inar chosúil go raibh ‘d’fhéadfadh sé gur bhásaigh duine nó go ndearnadh díobháil thromchúiseach do dhuine mar thoradh ar iompar comhalta den Gharda Síochána’. Bhain 17 díobh sin le básanna.

Dúnadh 2,301 gearán

62 smachtbhanna forchurtha ag Coimisinéir an Gharda Síochána mar thoradh ar ghearáin

17 imscrúdú ar leas an phobail a osclaíodh (is imscrúduithe iad seo a dhéantar in éagmais gearáin nó tarchuir ó Choimisinéir an Gharda Síochána)

18 nochtadh cosanta faighte

27 comhad a seoladh chuig an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí

Cás-staidéir agus Moltaí Sistéamacha i dTuarascáil Bhliantúil 2022

Tá réimse cás-staidéar i dTuarascáil Bhliantúil 2022 a d’eascair as a cuid oibre imscrúdaithe in 2022, chomh maith leis na moltaí éagsúla a rinneadh don Gharda Síochána i gcás inar nochtadh saincheisteanna de chineál sistéamach le linn imscrúduithe GSOC. Cuirtear cás-staidéir ar fáil freisin ó thionscnamh Idirghabhála Áitiúla GSOC.

I measc na gcásanna-staidéar tá samplaí de na nithe seo a leanas:

— Sáruithe araíonachta lena n-áirítear mainneachtain imscrúdú a dhéanamh ar líomhaintí maidir le mí-úsáid; iompar míchreidmheach; teipeanna maidir le fianaise a dhaingniú; mí-úsáid údaráis;

— Cúisimh choiriúla lena n-áirítear mar gheall ar ionsaí gnéasach, mí-úsáid tí, ionsaí agus gadaíocht

— Réiteach sásúil ar ghearáin seirbhíse leibhéal trí thionscnamh idirghabhála áitiúla GSOC, i gcomhar le cigirí ainmnithe de chuid an Gharda Síochána

I measc na moltaí sistéamacha do Choimisinéir an Gharda Síochána maidir le beartas agus cleachtas an Gharda Síochána bhí moltaí maidir le:

— Comhaid imscrúdaitheacha a chaomhnú,

— Cosaintí maidir le feithiclí a shaothrú,

— Coimirciú agus measúnú riosca i suíomhanna coimeádta, agus

— Oiliúint a chur ar phearsanra maidir le dlínse sheach-chríochach a chur i bhfeidhm.

Ullmhúcháin GSOC in 2022 don aistriú chuig sainchúram nua faoin mBille Póilíneachta, Slándála agus Sábháilteachta Pobail

Tá an Bille Póilíneachta, Slándála agus Sábháilteachta Pobail ag déanamh a bhealach tríd an Oireachtas faoi láthair. Rith Dáil Éireann é an 12 Iúil 2023, agus déanfaidh Seanad Éireann grinnscrúdú air go luath. Táthar ag súil go n-achtófar an Bille níos déanaí sa bhliain. Is féidir an Bille a rith Dáil Éireann a léamh ANSEO.

Féachann an dréacht-reachtaíocht leathan le dul i ngleic le cuid de phríomh-mholtaí an Choimisiúin maidir le Todhchaí na Póilíneachta, ina measc leathnú ar chumhachtaí agus ar shainchúram Choimisiún Ombudsman an Gharda Síochána trína chomhlacht nua formhaoirseachta agus gearán póilíneachta a chur ina ionad.

D’eisigh GSOC barúlacha maidir le scéim an bhille i mí na Nollag 2021, a bhí ar fáil ar shuíomh gréasáin GSOC ANSEO, agus d’fhoilsigh sé tuairimí agus anailís leathnaithe ar an mbille foilsithe i mí Feabhra 2023, atá ar fáil ANSEO.

Cuireann barúlacha GSOC fáilte, tríd is tríd, roimh thograí na dréacht-reachtaíochta maidir lena chumhachtaí imscrúdaithe a leathnú agus a athstruchtúrú, ach is cúis mhór imní é maidir le neamhspleáchas institiúideach, acmhainní leordhóthanacha agus comhar na nGardaí.

Tá sé i gceist ag GSOC dul i dteagmháil le Seanad Éireann sa téarma parlaiminteach atá le teacht chun leanúint ar aghaidh ag cur na n-ábhar imní sin in iúl.